KONIUSZA, Św. Piotra i Pawła App.

Rys historyczny:
Pierwsza wzmianka o Koniuszy pochodzi z 1366 r., kiedy to „22 lipca król Kazimierz Wielki przywilejem danym w Krakowie, na prośbę plebana Jakuba, poddanych kościoła w Koniuszy wyłącza z pod władzy wojewody, kasztelanów, sędziów, podsędków całkowicie poddając ich władzy plebana na prawach służących Kościołowi katedralnemu krakowskiemu” – pisze ks. Jan Wiśniewski (t. 2, s. 63). W 1592 r. dziedzic Wiśnicza prawo patronatu nad plebanią w Koniuszy ustąpił Akademii Krakowskiej, a dokładnie kolegium prawnemu. Pierwsza źródłowa informacja o kościele i parafii pochodzi z 1326 r. Początkowo był to Kościół drewniany, który przetrwał do 1. poł. XV w. (został rozebrany). W 2. poł. XV w. istniał już Kościół murowany – kamienno-ceglany. W XVII w. Kościół został całkowicie przebudowany. Niestety, odnowiona Świątynia nie cieszyła długo swoim nowym wyglądem, już bowiem w XVII w. Kościół spłonął od uderzenia pioruna. Obecna Świątynia pochodzi z czasów po odbudowie z pożaru. Kościół był kilkakrotnie przebudowywany, restaurowany, a w latach 1951–1956 znacznie powiększony. Świątynia całkowicie utraciła swój pierwotny wygląd i styl. W latach 1970–1980 wykonano nową polichromię. Wyposażenie kościoła w zdecydowanej większoŚci pochodzi z XIX/XX w. Obok Świątyni stoi drewniana, zabytkowa dzwonnica z XVIII w., wielokrotnie remontowana. Dzwony pochodzą z 1759, 1781 i 1812 r. Na terenie parafii znajdują się kaplice: drewniana w Wierzbnie pw. Św. Barbary, ufundowana przez miejscowego dziedzica, zbudowana w 1892 r., a w 2003 r. odnowiona (m.in. zniszczony dach został pokryty nowymi gontami); w Gnatowicach pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy; w Łyszkowicach pw. Krzyża Świętego w Państwowym Domu Opieki Społecznej i Sióstr Albertynek.

Czy wiesz, że...
Długosz podaje, że założycielem Koniuszy był rycerz Przybysław Szreniawita, który na górze wystawił sobie „okazały dworzec”. Według podań, pewnej nocy ogromny ogier, którego Przybysław przed trzema laty sprzedał do stada pewnemu węgierskiemu panu, przyszedł do kasztelu, prowadząc ze sobą wielkie stado klaczy, wiodąc je nocami, aby nie dostrzeżono ucieczki. „Przybysław otworzył wrota – notuje kronikarz – i całem stadem zbogacony, na podziękowanie Panu Bogu, postawił Kościół na górze. Na pamiątkę tego zdarzenia górę nazwał Koniuszą”. Według tradycji było to w XII w. W Koniuszy obozował Tadeusz Kościuszko podążający z Krakowa do Racławic. Świadkiem tego pobytu jest kamienny stół, który do dnia dzisiejszego stoi w ogrodzie obok plebanii. Stół ten pochodzi z końca XIII w. Podczas II wojny Światowej na rozległych łąkach w Wierzbnie – miejscowości należącej do parafii – w nocy z 21 na 22 maja w 1944 r. wylądował angielski Liberator, który przywiózł do okupowanego kraju grupę „cicho-ciemnych” na czele z gen. bryg. Leopoldem Okulickim. Co roku w rocznicę tamtych wydarzeń pod ufundowanym w 1993 r. obeliskiem spotykają się mieszkańcy parafii oraz kombatanci, aby trwała pamięć o „tych, którzy walczyli i umierali za Ojczyznę”. W Rzędowicach stoi obelisk upamiętniający bohatera z Racławic Bartosza Głowackiego, który urodził się właśnie w tej małej miejscowości. O tragediach, które rozgrywały się tu podczas II wojny Światowej, przypomina obelisk w Łyszkowicach. Po jednej z partyzanckich akcji – napadzie na pociąg – Niemcy zorganizowali łapankę. Pochwycili 30 mieszkańców Łyszkowic, aby ich rozstrzelać. Dowódca Niemców miał swoiste „poczucie humoru”. Postanowił, że z trzydziestki zatrzymanych mężczyzn rozstrzelanych zostanie 27 Polaków, ponieważ działo się to 27 stycznia – trzech mężczyzn ocalało.

Odpust: św. Apostołów Piotra i Pawła – 29 czerwca