Ks. Andrzej Kwaśniewski: W 1925 roku zreorganizowano diecezję kielecką

Rozmowa z ks. dr. Andrzejem Kwaśniewskim, historykiem, dyrektorem Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

W 1925 roku doszło do reorganizacji diecezji kieleckiej. Przypomnijmy powstała ona w 1805 roku, w 1818 została zlikwidowana, w 1882 roku została formalnie przywrócona, a rok później zaczęła działać. W tym roku obchodzimy stulecie reorganizacji po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Odzyskanie niepodległości spowodowało zniweczenie tych podziałów terytorialnych, które wprowadzili zaborcy: Rosja, Prusy i Austria, rozdzielając Polskę na trzy części. W związku z tymi przemianami konieczne było dostosowanie granic diecezji do nowej rzeczywistości odrodzonej Ojczyzny.

Co się wydarzyło w 1925 roku, że mówimy o reorganizacji diecezji?

W 1925 roku został podpisany konkordat odrodzonej Polski ze Stolicą Apostolską. To umożliwiło wprowadzenie nowego podziału administracyjnego Kościoła Katolickiego w Polsce.

Jakie zmiany wprowadzono w diecezji kieleckiej w 1925 roku?

Były cztery zmiany. Dotyczyły one czterech diecezji, z którymi diecezja kielecka sąsiadowała. Były to przesunięcia granic. Dotyczyły one diecezji: częstochowskiej, krakowskiej, sandomierskiej i włocławskiej. Jedna zmiana jest bardzo ważna, dwie są średnio ważne, a jedna epizodyczna. Najważniejsza zmiana dotyczy odłączenia od diecezji kieleckiej Zagłębia Dąbrowskiego, w którym mieszkało około 320 tysięcy ludzi. Był to obszar przemysłowy. Został on włączony do nowotworzonej diecezji częstochowskiej. Miało to także wpływ na duchowieństwo i styl pracy duszpasterskiej.

Zmiany średnie dotyczyły diecezji krakowskiej, która stała się archidiecezją. Wtedy do diecezji krakowskiej została przyłączona część parafii z bezpośredniej bliskości dawnej granicy galicyjskiej. Były to parafie przygraniczne m.in: Pobiednik Mały, Wawrzyńczyce, Igołomia, Biurków, Więcławice. Nie miało to większego znaczenia. Druga korekta dotyczyła diecezji sandomierskiej, z której do diecezji kieleckiej włączono dekanat bodzentyński, część dekanatu zagnańskiego i takie parafie jak m.in.: Zagnańsk, Piekoszów, Ćmińsk, Strawczyn, Chełmce, Tumlin. Natomiast diecezja kielecka utraciła kilka parafii na rzecz diecezji sandomierskiej, z dekanatu m.in. chmielnickiego, pacanowskiego. Najmniejszą zmianą było przejście parafii Koniecpol z diecezji włocławskiej do diecezji kieleckiej.

Jak możemy scharakteryzować diecezję kielecką po tych zmianach w 1925 roku?

Przed podziałem, w około 30 procentach, była diecezją przemysłową. Po reorganizacji stała się diecezją bardziej o charakterze rolniczym. Jedynym dużym ośrodkiem było miasto Kielce.

Katarzyna Bernat

>> Posłuchaj całej audycji