SKALBMIERZ, Św. Jana Chrzciciela

Adres:
28-530 Skalbmierz, ul. Partyzantów 2
tel. prob. 41-352-90-25

www.parafiaskalbmierz.pl
kancelaria@parafiaskalbmierz.pl

liczba mieszkańców: 5 098

Proboszcz:
ks. Krzysztof Balcer, mgr teol., KHW, ur. 1966 (Mniów), wyśw. 1991, mian. 2023

Wikariusz:
ks. Jarosław Sułkowski, mgr teol., ur. 1986 (Nowy Targ, NSPJ - archidiec. krakowska), wyśw. 2012, mian. 2016

Kaplice:
Kobylniki (pw. św. Judy Tadeusza)
Rosiejów (pw. NMP Królowej Polski)

Dom zakonny:
Siostry Służebniczki Starowiejskie
28-530 Skalbmierz, ul. Partyzantów 1
tel. 41-352-91-12

Rys historyczny:
Wśród łagodnych wzniesień Wyżyny  Małopolskiej, w centrum miasteczka Skalbmierz stoi   kolegiata. To przykład pięknej gotyckiej architektury z barkowymi elementami wnętrza. 

Powstanie pierwszego kościoła i miejscowości historycy wiążą z osobą palatyna króla Bolesława Krzywoustego – Skarbimira z rodu Awdańców. Ufundował on kościół kolegiacki, przystosowany do zadań obronnych w 1234 r. W XV w. na zrębach romańskich prezbiterium i dwóch wież powstała nowa gotycka świątynia pw. św. Jana Chrzciciela. Kościół przez wieki był kilkakrotnie przebudowywany i restaurowany w I poł. XVII w., II poł. XIX w., w latach 1949-1952 oraz na przełomie latach 80.i 90-tych.

Świątynia orientowana, wzniesiona z kamienia ciosanego, o układzie bazylikowym, posiada trzy nawy. Od strony północnej i południowej – dwie wieże czworoboczne, czterokondygnacyjne z neogotyckimi hełmami. Przy nawie północnej i głównej od zachodu - kruchty. Prezbiterium wielobocznie zamknięte niższe od nawy głównej ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Ołtarz główny (1908 r.) wzorowany na pierwotnym z 1626 r. spalonym w pożarze, zawiera obraz Zwiastowanie z 1909 r. Aleksandra Mroczkowskiego.    

Barokowe wnętrze
Nawę  główną od prezbiterium dzieli tęcza z końca XVII w. Na pokrytej dekoracją rośliną belce tęczowej - dwustronny krzyż z aniołkami oraz posągi Matki Bożej Bolesnej i św. Jana. Wnętrze kościoła zdobi osiem ołtarzy bocznych w stylu barokowym i rokoko. Kolejno są to datowane na XVIII w.: Matki Bożej z Dzieciątkiem z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem w Sukience z końca XVIII w., św. Anny, św. Grzegorza, Chrztu Pańskiego, Ukrzyżowania, ołtarz rokokowy w kaplicy z obrazem Matki Bożej, późnobarokowy z obrazem  św. Barbary z 1918 r. ,ołtarz serca Pana Jezusa z poł. XVIII w. 

Do zabytkowych elementów należą także: ambona z I poł. XVIII w. Chrzcielnica marmurowa, barokowa z drewnianą pokrywą z początku wieku XVIII z rzeźbą św. Jana Chrzciciela, epitafia, neogotycki konfesjonał, Dużą wartość zabytkową przedstawiają stalle barokowe z I poł. XVII w., bogato zdobione odrestaurowane w ostatnim czasie. Dawniej zasiadali w nich kanonicy kapituły kolegiackiej. Na początku stall – renesansowa ławka przełożonego kolegiaty wykonana w 1592 r. przez Bartłomieja Wachowskiego. Warto zobaczyć również słynny obraz „Pokłon Trzech Króli” (I poł XVII w.), autorstwo dzieła przypisuje się mistrzowi Jacobowi Jordaensowi.

Stanisław ze Skalbmierza
W dawnych czasach w pobliżu Skalbmierza przebiegał  szlak handlowy wiodący na Ruś. Pierwsza wzmianka o miasteczku pochodzi z 1217 r. W 1342 r. król Kazimierz Wielki wydał dla Skalbmierza akt lokacyjny na prawie średzkim.

Skalbmierz słynie z bogatych tradycji w szkolnictwie. Pierwsza szkoła – kolegiacka, założona w 1309 r., przygotowywała do studiów uniwersyteckich. To stąd pochodzi pierwszy rektor odnowionej Akademii Krakowskiej Stanisław ze Skalbmierza zm. 1431 r. To on wygłosił po polsku kazanie na pogrzebie Królowej Jadwigi, wyliczając jej wielkie przymioty. Wybitny kaznodzieja, znawcą Pisma świętego i  prawnik. Jego najsłynniejsze dzieło to  „O wojnie sprawiedliwej”. Epitafium ku jego czci ufundował  ks. Teodor Czerwiński kanonik kielecki w 1900 roku. Zawiera ono neogotyckie popiersie dłuta Piusa Welońskiego.

Czy wiesz, że…
Pomnik Martyrologii Mieszańców Skalbmierza upamiętnia pacyfikację z dnia 5 sierpnia 1944 r.  miasteczka przez wojska niemiecko-ukraińskie.

Odpust: św. Jana Chrzcicliela – 24 czerwca