„W kościele Regina Mundi” w Soweto

W ostatnią niedzielę sierpnia odwiedziłem Soweto – miejsce szczególne w historii Republiki Południowej Afryki – pisze do nas Księdza Arcybiskup Henryk Jagodziński.

Soweto to nie tylko rozległe przedmieście Johannesburga, ale przede wszystkim symbol. To tutaj rozgrywały się dramatyczne sceny walki o wolność i równość, to stąd wyszło wielu bohaterów RPA – Nelson Mandela czy anglikański biskup Desmond Tutu – dwaj laureaci Pokojowej Nagrody Nobla, którzy przez lata byli sumieniem swojego narodu. To dzielnica, której ulice tchną historią – miejscami tragiczną, ale niosącą również nadzieję i świadectwo zwycięstwa ducha nad przemocą.

Zatrzymałem się w samym sercu Soweto, by pomodlić się w kościele Regina Mundi – największej świątyni katolickiej w całej Republice Południowej Afryki. Regina Mundi, czyli „Królowa Świata”, została zbudowana w latach sześćdziesiątych XX wieku. Kamień węgielny w 1962 roku poświęcił kardynał Giovanni Battista Montini, przyszły papież Paweł VI – dziś święty Kościoła. Sama budowla, choć architektonicznie prosta, wewnątrz skrywa ogromną przestrzeń, zdolną pomieścić kilka tysięcy osób.

To właśnie w murach Regina Mundi rozgrywały się wydarzenia, które na trwałe wpisały się w pamięć narodu. W czerwcu 1976 roku, podczas protestów studentów, którzy sprzeciwiali się nauczaniu w języku afrikaans, świątynia stała się dla nich schronieniem. Policja jednak weszła do środka, oddając strzały – do dziś widać ślady kul na suficie, na murach i na uszkodzonym marmurowym ołtarzu. Regina Mundi stała się „Kościołem Ludzi” – miejscem, gdzie walka o wolność przenikała się z modlitwą, gdzie cierpienie splatało się z nadzieją.

Spacerując po wnętrzu kościoła, zatrzymałem się przy witrażach. I tu spotkało mnie ogromne zaskoczenie – polski akcent w sercu Soweto! Jeden z witraży został ufundowany przez Polonię południowoafrykańską, a szczególnie wyróżnia się ten ofiarowany w 1998 roku przez Panią Jolantę Kwaśniewską, ówczesną Pierwszą Damę RP. Widnieje na nim napis: „Donated by Mrs. Jolanta Kwasniewska – wife of the President of the Republic of Poland AD 1998” co oznacza: „Ofiarowany przez Jolantę Kwaśniewską – żonę Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Roku Pańskiego 1998”.

Patrząc na ten witraż, pomyślałem, jak niezwykłe są drogi Opatrzności... W miejscu, gdzie czarna społeczność RPA walczyła o swoje prawa, znajduje się znak pamięci od narodu polskiego. Witraż przedstawia Zwiastowanie, a jego szczególną cechą jest to, że od środka twarze Maryi i Anioła są białe, a z zewnątrz – czarne. Symbolika tego dzieła mówi sama za siebie: wszyscy jesteśmy dziećmi jednego Boga, niezależnie od koloru skóry, narodowości czy języka.

Podczas mojej modlitwy w kościele Regina Mundi chciałem pozostać incognito. Jednak po chwili podszedł do mnie obecny proboszcz, ojciec Nqobile Mzolo OMI. Czujny gospodarz, samotnie prowadzący tak wielką parafię, znalazł czas, by powitać przybysza. Pogratulowałem mu pięknego utrzymania świątyni. Choć zapraszał mnie na plebanię, musiałem odmówić z powodu obowiązków – pozostało nam wspólne zdjęcie, które zachowam jako pamiątkę serdecznego spotkania.

Opuszczając Regina Mundi, miałem w sercu wdzięczność i głęboką refleksję. Ta świątynia – świadek cierpienia i nadziei – wciąż jest żywym sercem Soweto. Odbywają się tu chrzciny, śluby i pogrzeby. To miejsce modlitwy, ale także pamięci, gdzie duch przebaczenia i pojednania jest nadal żywy.

W Roku Jubileuszowym, przeżywanym pod hasłem „Pielgrzymi nadziei”, moje spotkanie z Soweto i Regina Mundi nabiera szczególnego znaczenia. To tutaj mocno wybrzmiewa prawda, że Kościół jest domem dla wszystkich – domem pojednania, pokoju i miłości.

Regina Mundi – Królowa Świata – w Soweto przypomina, że Maryja prowadzi nas nie tylko do Chrystusa, ale także do braci i sióstr. I że naszą misją jest być świadkami nadziei aż na krańce świata.

✠ Henryk M. Jagodziński
NUNCJUSZ APOSTOLSKI W RPA, LESOTHO, NAMIBII, ESWATINI i BOTSWANIE

Pretoria, dnia 31 sierpnia 2025 r.